{بیماری های گوارشی} دل درد و راه های مهم درمان آن!!
درد شکم یا دل درد عبارت است از ناراحتی یا هرگونه احساس ناخوشایند دیگری که در ناحیه شکم حس شود. تقریبا همه افراد گاهی دچار درد شکم شده اند یا خواهند شد .
خوشبختانه اکثر عوامل ایجادکننده درد شکم نگران‌کننده نیستند و پزشک و متخصصین میتوانند به سادگی مشکل را تشخیص داده و درمان کنند. با این وجود، گاهی درد شکم میتواند علامت یک بیماری جدی باشد که نیاز به مراقبت پزشکی دارد.
اما درد شکم چیست؟
چرا ایجاد می شود؟
و چگونه می توان از آن پیشگیری کرد؟
درد شکم چیست؟
درد شکم همانطور که از اسمش پیداست، در ناحیه شکم احساس شده و از رایج‌ترین بیماری های دستگاه گوارش است. شکم در آناتومی بدن به قسمتی از تنه گفته می‌شود که مابین دیافراگم از بالا و سطح فوقانی لگن از پایین قرار گرفته است. شکم درد معمولا برای توصیف ناراحتی در اندامهای داخل حفره شکم مورد استفاده قرار می‌گیرد. ارگان‌های مختلف شکم شامل معده، روده کوچک، روده بزرگ، کبد، کیسه صفرا، طحال و پانکراس بوده و درد شکم معمولا به دلیل آسیب به ارگان‌های داخل شکمی، مصرف دارو یا همچنین مصرف برخی سموم ایجاد می‌شود. البته سوءهاضمه، یبوست، ویروس معده یا حتی گرفتگی‌های قاعدگی نیز در ایجاد آن می توانند موثر باشند .
علاوه بر مطالب فوق ، گاهی اوقات ممکن است دردی از اندام‌هایی که در حفره شکمی قرار ندارند، مثل ریه‌ها، کلیه‌ها و رحم یا تخمدان‌ها نیز در شکم احساس شود. از سویی دیگر، ممکن است درد اندامهای داخل شکم در برخی مواقع خارج از آن حس شود. درد شکم میتواند گاهی خفیف یا شدید، متناوب یا مداوم باشد. نکته مهمی که درباره درد شکم وجود دارد این است که گاهی نشانه یک درد بزرگ‌تر یا بیماری هولناک‌تر می باشد .
علت های درد شکم
درد شکم می تواند دلایل بسیار متعددی داشته باشد. به عنوان مثال، ممکن است این درد ناشی از سوءهاضمه، یبوست یا ویروس معده باشد یا اگر زن هستید، ممکن است ناشی از گرفتگی های قاعدگی باشد.
سایر علل احتمالی عبارت اند از:
- سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
- بیماری کرون یا کولیت زخمی
- مسمومیت غذایی
- حساسیت های غذایی
- نفخ
- عفونت مجرای ادراری
- کشیدگی عضله شکم
- فتق
- سنگ صفرا
- سنگ کلیه
- آندومتریوز
- بیماری رفلاکس معده و مری (GERD)
- آپاندیسیت
- دیورتیوکولیت
- آنوریسم آئورت شکمی (تورم شریان اصلی شکم)
- گرفتگی یا انسداد روده
- سرطان معده، لوزالمعده، کبد، مجرای صفراوی، کیسه صفرا یا سلول های ایمنی بدن
- کیست یا سرطان تخمدان
- پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)
- کله سیستیت (التهاب کیسه صفرا)
- جریان ضعیف خون به روده به علت انسداد رگ ها
- حاملگی خارج رحمی (وقتی تخمک های لقاح یافته در خارج از رحم رشد می کنند، مثلا در لوله رحمی)
انواع درد شکم:
درد شکم می تواند موضعی، کرامپی یا کولیکی باشد. درد موضعی فقط به یک ناحیه از شکم محدود می شود. این نوع درد معمولا در اثر درگیری یکی از اندام های داخلی خاص بوجود می آید. شایع ترین علت درد موضعی، زخم های گوارشی می باشند (زخم هایی که در مخاط دستگاه گوارش و بویژه در معده و دوازدهه ایجاد می شوند). درد کرامپی ممکن است با اسهال، یبوست و نفخ همراه باشد. در زنان، درد کرامپی ممکن است ناشی از قاعدگی، سقط جنین و یا بعلت وجود مشکلات ارگان های تناسلی باشد. این درد مدتی پس از ایجاد از بین می رود و معمولا بدون اقدام درمانی کاملا بهبود پیدا میکند. درد کولیکی حاکی از بیماری شدیدتر، نظیر سنگ صفراوی و یا کلیوی است. این درد معمولا به صورت ناگهانی ایجاد شده و همانند اسپاسم شدید عضلانی به نظر می رسد.
محل درد در شکم
محل درد درناحیه شکم ممکن است سرنخی برای شناسایی علت زمینه ای باشد.
- درد منتشر شکم (در سرتاسر بدن) ممکن است نشان دهنده موارد زیر باشد:
- آپاندیسیت (التهاب آپاندیس)
- بیماری کرون
- آسیب ناشی از ضربه
- سندرم روده ی تحریک پذیر
- عفونت مجاری ادراری
- آنفولانزا
- درد بخش تحتانی شکم در اثر موارد زیر بوجود می آید:
- آپاندیسیت
- انسداد روده
- حاملگی نابجا (حاملگی خارج رحمی)
- در زنان درد اندام های تناسلی موجود در بخش تحتانی شکم ممکن است در اثر موارد زیر بوجود بیاید:
- درد شدید قاعدگی (دیس منوره نامیده می شود)
- کیست های تخمدانی
- سقط جنین
- فیروئید
- آندومتریوز
- بیماری التهابی لگن
- حاملگی نابجا
- علل درد بخش فوقانی شکم عبارتند از:
- سنگ های صفراوی
- حمله ی قلبی
- هپاتیت (التهاب کبد)
- پنومونی
- درد در مرکز شکم ممکن است در موارد زیر دیده شود:
- آپاندیسیت
- گاستروانتریت
- جراحت
- اورمی (تجمع ترکیبات زائد در خون)
- علل درد بخش تحتانی چپ شکم عبارتند از:
- بیماری کرون
- سرطان
- عفونت کلیوی
- کیست های تخمدانی
- آپاندیسیت
- علل درد بخش فوقانی چپ شکم:
- بزرگی طحال (اسپلنومگالی)
- مدفوع متراکم شده (تشکیل مدفوع سخت که قابل دفع نیست)
- جراحت
- عفونت کلیوی
- حمله ی قلبی
- سرطان
- علل درد بخش تحتانی راست شکم:
- آپاندیسیت
- فتق (به حالتی گفته می شود که در آن یک ارگان داخلی از یک ضعف موجود در عضلات جدار شکم بیرون می زند)
- عفونت کلیوی
- سرطان
- آنفولانزا
- علل درد بخش فوقانی راست شکم:
- هپاتیت
- جراحت
- پنومونی
- آپاندیسیت
چه زمانی باید به متخصص گوارش مراجعه کرد؟
درد خفیف شکم ممکن است بدون درمان نیز بهبود پیدا کند. با این حال در برخی موارد، درد شکم نیازمند مراجعه به پزشک متخصص گوارش می باشد. در صورت داشتن درد شدید شکم پس از وارد شدن ضربه (در اثر تصادف یا درگیری) یا احساس فشار و درد در قفسه سینه تان به سرعت با اورژانس تماس بگیرید. در صورتی که درد به حدی شدید باشد که فرد نتواند بنشیند یا مجبور باشد مثل یک توپ خود را جمع کند تا احساس راحتی کند باید سریعا به پزشک مراجعه شود. موارد زیر نیز نیازمند اقدامات درمانی فوری هستند:
- مدفوع خونی
- تب بالا (بیشتر از ۳۸.۳درجه سانتی گراد)
- استفراغ خونی (هماتمز نیز نامیده می شود)
- تهوع یا استفراغ پایدار
- زردی پوست و چشم ها
- تورم یا درد شدید شکم
- تنگی نفس
علت درد شکم چگونه تشخیص داده می شود؟
علت درد شکم را می توان با مجموعه ای از آزمایش ها تشخیص داد. پیش از درخواست آزمایش ها، معمولا پزشک یک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. این معاینه شامل فشار آرام بر نواحی مختلف شکم جهت بررسی وجود ورم و تندرنس (دردی که در اثر لمس یک ناحیه بیشتر می شود) می باشد. اطلاعات حاصل از معاینه فیزیکی در ترکیب با شدت و محل درد در شکم، به پزشک برای تعیین آزمایش های مورد نیاز کمک خواهد کرد.
آزمایش هایی چون تصویربرداری نظیر MRI ، سونوگرافی و گرافی پرتوی ایکس به منظور مشاهده جزییات ارگان ها، بافت ها و دیگر ساختارهای درون شکم به کار می روند. این آزمایش ها می توانند به تشخیص تومورها، شکستگی ها، پارگی ها و انواع التهاب ها نیز کمک کنند. دیگر آزمایش ها عبارتند از:
- کولونوسکوپی (برای مشاهده ی روده ها)
- آندوسکوپی (برای شناسایی التهاب یا ناهنجاری های احتملی در مری و معده)
لازم به ذکر است ممکن است نمونه ی خون، ادرار یا مدفوع نیز جمع آوری شود تا وجود عفونت باکتریایی، ویروسی و یا انگلی مورد بررسی قرار گیرد.
چگونه می توان از درد شکم پیشگیری کرد؟
برخی انواع درد های شکمی قابل پیشگیری نیستند. با این حال با انجام اقدامات زیر می توان احتمال بروز شکم درد را کاهش داد:
- داشتن رژیم غذایی سالم
- مصرف آب فراوان
- ورزش منظم
- کاهش حجم وعده های غذایی و....
سطر آخر:
درد شکم در ناحیه شکم احساس شده و از رایج‌ترین بیماری های دستگاه گوارش است.
درد شکم می تواند به دلایل متعددی ایجاد شود، به عنوان مثال، ممکن است این درد به خاطر سوءهاضمه، یبوست یا ویروس معده باشد.
درد های شکمی معمولا خود به خود رفع می شوند و نیاز به مراجعه به پزشک ندارند اما اگر دردهایتان طولانی یا بسیار شدید بود حتما در سریع ترین زمان به پزشک مراجعه کنید.
- درج کننده مطلب: خانم نیلوفر شریفی
- ۱۴۰۲/۰۳/۰۶
- ۵۷
