{بیماری های چشم } کور رنگی بیماری خطرناک است؟؟

یکی از عارضه‌های شایع است که بسیاری از انسانها با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در این عارضه فرد نمی تواند رنگ ها را از هم تشخیص دهد و میان آنها تمایز قائل شود اما...

کوررنگی چشم چیست؟

چرا ایجاد می شود؟

 و چه علائمی دارد؟

کور رنگی چشم چیست؟

کور رنگی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد قادر به تشخیص دادن رنگ‌ها نیست و اغلب نمی‌تواند رنگ‌های خاصی را از یکدیگر تمایز دهد. افرادی که به این مشکل دچار هستند دارای اختلال یا عدم توانایی در برخی رنگ‌دانه‌های حسگر رنگ،  در چشم هستند.

شبکیه چشم انسانها، از سلول‌های مخروطی شکلی تشکیل شده است که دارای رنگ‌دانه‌هایی با پردازش صحیح رنگ‌های اولیه یعنی قرمز، سبز و آبی است که این پردازش سبب دیدن طیف گسترده رنگ‌ها می‌شوند. کور رنگی در اصل آسیب‌دیدن این سلول‌ها است که باعث می‌شود تشخیص رنگ‌ها به‌درستی انجام نشود .

شبکیه چشم از دو نوع سلول تشکیل شده است که سلول های مخروطی و سلول های میله ای نام دارند، هرکدام از این سلول ها وظیفه خاصی دارند. وظیفه سلول میله‌ای تشخیص نور و تاریکی و در مقابل، سلول مخروطی وظیفه تشخیص رنگ‌ها را به‌عهده دارد. حال زمانی که یک فرد به‌صورت شدید دچار کوررنگی باشد درواقع هر سه سلول مخروطی( هر سه رنگ قرمز، سبز و آبی) با مشکلاتی موجه هستند. اما زمانی که یک فرد دارای کوررنگی ملایم است یعنی که وی هر سه سلول مخروطی را دارد اما یکی از آن‌ها به‌درستی کار نمی‌کند .

انواع کور رنگی

کور رنگی در انسانهای مختلف دارای تفاوت هایی می باشد که به برخی از انواع متداول تر آن اشاره خواهد شد :

• تک رنگ بینی

تک رنگ بینی در واقع همان کور رنگی کامل است، یعنی هیچ یک از سلول های مخروطی قادر به دریافت و پردازش رنگ ها نیستند این نوع بیماری بسیار نادر بوده و فرد قادر به تشخیص هیچ رنگی نیست .

• دو رنگ بینی

در برخی اوقات از بین سه سلول مخروطی شبکیه چشم، یکی از سلول ها دچار مشکل شده و فرد در یکی از رنگ های اولیه دچار کوررنگی میشود و مبتلا به دو رنگ بینی خواهد شد، با توجه به سلول آسیب دیده فرد دچار سبز کوری، آبی کوری یا سرخ کوری می گردد .

• سه رنگ بینی نا به هنجار

در این نوع از اختلال هر سه سلول مخروطی شبکیه چشم فعال هستند اما تحریک پذیری مناسبی نداشته و منجر به اختلال در تشخیص درست رنگها می گردد. این نوع کور رنگی نسبت به انواع قبلی، رایج تر می باشد .

علائم کوررنگی:

رایج‌ترین علامت کوررنگی تغییر در بینایی می باشد؛ همان‌طورکه قبلا به آن اشاره شد در این بیماری رنگ ها به درستی توسط بیمار تشخیص داده نخواهد شد. شاید برای شما هم پیش‌آمده باشد که مناظر اطراف خود را آن‌طور که دیگران وصف می‌کنند نبینید. اگر چنین علامتی را داشته باشید، لازم است پیگیری‌های لازم را انجام دهید تا این بیماری شدت پیدا نکند .

علل کوررنگی:

ژن‌هایی که از والدین‌مان به ارث می‌بریم، در اکثر مواقع مقصر اصلی وجود نقص در سلول‌های مخروطی شکل شبکیه هستند. با این حال کوررنگی گاهی ارثی بوده و ناشی از ژن‌های معیوب نیست و میتواند از علل زیر نشأت گرفته باشد :

• آسیب فیزیکی به چشم ( از قبیل ضربه و.... ) یا تماس برخی مواد شیمیایی با چشم
• آسیب دیدن عصب بینایی
• آسیب دیدن بخش‌هایی از مغز که اطلاعات سلول های مخروطی را پردازش میکند .
• کاتاراکت (بیماری اب مروارید) کدر شدن عدسی چشم ها
• بالا رفتن سن

چه افرادی دچار کوررنگی می‌شوند؟

حدود هشت درصد مردان و نیز حدود نیم درصد زنان به نوع شایعی از کوررنگی قرمز ـ سبز مبتلا هستند. در حالت عادی مردان بسیار بیشتر از زنان مستعد ابتلا به کوررنگی هستند، چون ژن‌های شایع در کور رنگی بر روی کروموزوم ایکس وجود دارد و مردان نیز فقط یک کروموزوم ایکس دارند، در حالیکه زنان دارای دو کروموزوم ایکس هستند. این الگوی ارثی اصطلاحاً اختلال مرتبط با کروموزوم ایکس گفته می‌شود و عمدتاً نیز در مردان مشاهده می‌شود. کوررنگی ارثی ممکن است از بدو تولد در نوزاد وجود داشته باشد، یا در دوران کودکی شروع شود یا در دوران بزرگسالی بروز نماید .

تشخیص کوررنگی 

پزشکان و متخصصان از تست‌های مختلفی برای تشخیص کوررنگی استفاده می‌کنند. گونه‌های مختلف کوررنگی را با استفاده از این تست‌ها می‌توان به سرعت تشخیص داد. در ادامه به اختصار به برخی از مهمترین تست های تشخیص کوررنگی اشاره خواهد شد .

• تست رنگ ایشی‌هارا 

تست رنگ ایشی‌هارا متداول‌ترین و رایج ترین تست رنگ برای تشخیص کوررنگی قرمز ـ سبز است. این تست از مجموعه‌ای از دایره‌های رنگی، موسوم به صفحه‌های ایشی‌هارا تشکیل می‌شود که در هر یک از آنها مجموعه‌ای از نقطه‌ها در رنگ‌ها و ابعاد مختلف وجود دارد. نقاط درون دایره ها شکلی را تشکیل می‌دهند که برای افراد دارای دید رنگی نرمال و طبیعی کاملاً واضح است، اما افراد دچار کوررنگی قرمز ـ سبز این شکل را به سختی می‌بینند یا اصلاً نمی‌توانند آن را ببینند.

• تست نابه‌هنجاری‌سنج ادراک رنگ
• تست رنگ سودوایزوکروماتیک HRR  
• تست صد سایه‌ی رنگی فرانسورث ـ مانسل

آیا کوررنگی قابل درمان است؟

باید بدانیم درمان قطعی برای کوررنگی وجود ندارد. بااین حال برخی بیماران دچار کوررنگی قرمز ـ سبز می‌توانند رنگ‌ها را با استفاده از نوعی از لنزهای مخصوص دقیق‌تر ببینند.

از این لنزها فقط می‌توان در فضای باز و همچنین زیر نورهای درخشان استفاده کرد. برخی وسایل کمک بینایی نیز برای کمک به کنار آمدن با کوررنگی ابداع شده است؛ بعنوان مثال برنامه‌هایی طراحی شده است که در تشخیص رنگ‌ها به بیماران دچار کوررنگی کمک می‌کنند. بعضی از این برنامه‌ها این امکان را به کاربر می‌دهند که عکس فوری بگیرند و با اشاره بر روی هر نقطه‌ای از عکس، رنگ آن قسمت را ببینند. برنامه‌های پیشرفته‌تر نیز پیدا کردن رنگ و همچنین سایه‌ی رنگی را برای کاربر ممکن می‌سازند. این برنامه‌ها برای انتخاب و یافتن میوه‌های رسیده‌ای مانند موز یا پیدا کردن رنگ‌های مکمل هنگام انتخاب لباس مفید هستند .

تاثیرکوررنگی بر زندگی روزمره بیماران

کوررنگی تشخیص رنگ ها را دشوار می‌سازد. این ناتوانی به ویژه برای کودکانی که هنوز کوررنگی آنها تشخیص داده نشده است، مشکل‌آفرین خواهد بود، بعنوان مثال خواندن مطالبی که با گچ زردرنگ روی تخته‌ی سبز نوشته می‌شود، برای کودکان و نوجوانان مبتلا به کوررنگی قرمز ـ سبز دشوار و گاهی غیر ممکن است.

چون کودکان غالباً سعی می‌کنند که این اختلال و بیماری را پنهان کنند، ممکن است کوررنگی مدت‌ها پنهان بماند.

چنانچه سابقه‌ی کوررنگی در خانواده وجود داشته باشد، انجام آزمایش‌های مرتبط، به ویژه برای پسر بچه‌ها الزامی است. آزمون‌های غربالگری بینایی، شامل تست کوررنگی در اغلب مدارس انجام می‌شود. وقتی مشکل بینایی کودک تشخیص داده می‌شود، او متوجه خواهد شد که می‌تواند برای انجام تکالیفی که نیاز به شناسایی رنگ دارد، از دیگران و والدین کمک بگیرد.

سطر آخر:

کوررنگی انجام وظایف روزمره‌ی بسیار ساده‌ای همچون طبخ گوشت تا رسیدن به رنگ دلخواه یا انتخاب میوه‌های رسیده در هنگام خرید را برای بزرگسالان دشوار می‌سازد. همچنین ندیدن رنگ گرم و درخشان خوراکی‌ها باعث کاهش اشتهای کودکان می‌شود. رنگ‌های چراغ راهنمایی و رانندگی نیز معضل دیگری را به وجود می‌آورد، چون افراد دچار کوررنگی باید شرایط را از روی محل چراغ روشن تشخیص بدهند و  از آنجایی که اکثر چراغ‌های راهنمایی و رانندگی عمودی است و رنگ سبز در پایین و رنگ قرمز در بالا قرار دارد، چنانچه چراغ به صورت افقی قرار گرفته باشد، فرد دچار کوررنگی مجبور است، چرخش سریعی را در ذهنش انجام بدهد تا متوجه اقدام مناسب بشود. نقشه‌خوانی یا خرید لباس در رنگ مناسب نیز بسیار دشوار می‌شود. البته این مشکلات تقریباً جزئی و بی‌اهمیت است و اکثر افراد دچار کوررنگی به مرور روش‌های کنار آمدن با این اختلال را یاد خواهند گرفت .